STIMPSTAMP
Geschreven door Miep Zielhuis
Kenmerken
Genre & Stijl
Tragikomedie
Duur
Onbekend
Rollen
Onbekend
Spelers
Onbekend
Rolverdeling
4-5 vrouwen, 3-4 mannen
Leeftijd doelgroep
Onbekend
Over deze tekst
Eerste opvoering
Nog geen eerste opvoering
In het kort / Thematiek / Logline
<div>
Eenvoudige huisvrouw is 30 jaar getrouwd met een man die vanwege zijn werk weinig thuis is. Onder het mom van het ideale gezin met liefhebbende moedere eist de noodlijdende vrouw op straffe des doods dat de gezinsleden er voor haar moeten zijn. Dit gaat ten koste van de persoonijke ontwikkeling van haar drie kinderen die hun achterstand ieder op hun eigen wijze profileren. De oudste dochter probeert het huis nog uit te komen door te trouwen met de man die haar moeder adoreert. De middelste zoon is beroepsmilitair en woont nog steeds thuis omdat hij en zijn moeder niet zonder elkaar kunnen hetgeen de partnerkeuze van de zoon bemoeilijkt. De jongste dochter, een nakomertje, wendt achterlijkheid voor om moeder gelukkig te maken door voor altijd bij haar te blijven. De vader wordt door moeder gezien als een soort van levensverzekering en kan hem niet bieden wat je van een echtgenote mag verwachten. Daardoor raakt hij aan de drank en verlegt zijn sexuele aandacht naar zijn toch al niet weerbare jongste dochter. Door subtiele manipulaties transformeert moeder zich tot een onmisbare spil van het gezin. Deze worden grimmiger naarmate haar kroost het nest dreigt te verlaten. Met ogenschijnlijke details, zoals het breien van een overgooier en het drinken van bananenlikeur, bedenken alle leden van dit gezin, binnen dit verstikkkende, bekrompen en provinciaals milieu, hun eigen overlevingsstrategie. Als rode draad, dwars door het geheel, loopt de cultuuromslag van de jaren 50 naar de jaren 60.</div>
Samenvatting
Tijdens één van de vele stimpstamp stamppot maaltijden veinst moeder een hartaanval omdat de oudste dochter Francien, in flowerpower outfit, aankondigt dat ze gaat scheiden van haar man Havank. Moeder wordt hysterisch omdat ze haar geliefde schoonzoon nooit meer zal zien en geen kleinkinderenzal krijgen. Bij een volgende stimpstamp sessie komt zoon Henk met een bloedmooie wereldse verloofde op de proppen. Zij wordt door moeder weggepest omdat moeder haar zoon voor zich alleen wil hebben zodat ze al haar onbewuste verlangens op hem kan blijven projecteren. Wanneer Henk kennis krijgt aan de lelijke, ongeschoolde, plattelandsvrouw Drika is moeder wel content omdat de wees Drika haar mijn mammie noemt. Rondom een nieuwe stimpstamppot deelt Francien mee dat ze de scheiding doorzet, een fulltime baan heeft en geen alimentatie wil. Herhaling hartaanval scéne. Wanneer dit niet het gewenste effect heeft arrangeert moeder een nep sterfbed scéne. Ook dit maakt geen indruk op haar oudste dochter. Francien wordt verstoten en ingeruild voor schoondochter Drika die wél lief is. Ondertussen vermaakt de vader zich met sexueel getinte kinderspelletjes met zijn jongste dochter Lammie (15 Jaar) die op haar beurt weer op wonderlijke poëtische wijze, luidkeels, verslag doet van de gestoorde gezinsrelatie. Dit tot grote woede van broer Henk. Niet lang daarna krijgt moeder weer een hartaanval. Francien wordt gesommeerd om naar huis te komen. Daar ziet ze dat haar moeder afwezig is en broer Henk hardop een rouwadvertentie samenstelt. Hij beschuldigt haar van moord op zijn moeder en belt naar een psychiatrische intichting om Lammie in het gesticht te krijgen. In een vlaag van verstandsverbijstering ziet hij zijn knappe eerste verloofde de trap afkomen. Hij schreeuwt het uit van geluk. Bij nader inzien blijkt het Lammie te zijn die door dr. Jesse Jesutius gratis is omgebouwd naar model van de mooie ex-vriendin van Henk. De vrijgezel Jesse vraagt de vader of hij met Lammie mag trouwen. Vader is ladderzat en vindt alles best. Lammie en Jesse gaan op huwelijksreis. Bij terugkeer van haar wittebroodsweken zoekt Lammie contact met haar zuster Francien.
Fragment
LAMMIE
Ik wil naar schooltje!
MAMMIE
Dat gaat niet (houdt haar hand tegen het voorhoofd van Lammie) Je gloeit helemaal, je hebt koorts. Zo kan je niet meedoen met die wilde spellletjes. Gymnastiek noemen ze dat met van die rare namen: Springbok, apekooi,.......zwaantje maken.
LAMMIE (citeert uit haar hoofd)
Kinderpret en meer beestachtig fijn.......werp ik mij door gympennevels .......wat dies meer zij naar angst riekende Nevada schoeisels......over bokjes afbezoedelde zadeldek........en veeg ik mij uit op de vloer van gum.
MAMMIE (houdt haar breiwerk omhoog)
Mooi hé.....Wat grijs....zal er ik nog wat geel bij doen......nee dat maakt je nog bleker. Rood staat haar niet. Blauw dan maar. Ik moet blauw hebben, waar heb ik blauw? (grist in haar breitas) Hoe kom ik aan blauw! Zakken vol maar geen blauw. (Gaat weer driftig breien met grijze wol)
LAMMIE (leest al schrijvend hardop)
Metalen pennen...stroef....striepen onder.......klamme...... kinderoksels ......tiktak tiktak.
MAMMIE
O, nou weet ik het. In dat nieuwe vestje van Francien zit blauwe wol. Dat ga ik uithalen. Oersterke en degelijke wol, niet dat smerige synthetische spul wat ze tegenwoordig hebben en deze kriebelt ook niet op je velletje. Hoef je er geen hemdje eronder te dragen...dat scheelt weer.
LAMMIE (leest schrijvend hardop)
Gedrigde...gewigde borstrokken....gerstenkorrel.....GERSTENKORREL..
MAMMIE
Gerstenkorrel! Ja...dat is een leuk idee. Weer wat anders als die eeuwige ribbelsteek.....altijd dat eeuwige open acajou!
LAMMIE (leest schrijvend hardop)
Gejocht........gibbenniep......uile grifgekalte armpjes......geuteweil...
MAMMIE
Waaierpatroon, schelpenpatroon, schuine kabel? Het moet ook weer niet al te ouwelijk worden. Dan krijg je zo'n lijzig gezichtje........Ik doe averechts met boertjes en boerinnetjes dat zal Lammie leuk vinden. (stilte) Lammie wat doe je daar. (stilte) Ben je lief aan het tekenen? Lammie- ie-ie......(buigt zich voorover, grist het velletje papier uit haar handen) O, dat is niks. (verscheurt het papier, maakt een prop en gooit het weg)
LAMMIE (woedend)
Dat is gemeen.....gemeen
MAMMIE (krijgt acuut last van hartkloppingen en hijgt)
Ik....ik... moet......... dr. Jesutius...... bel......len.
LAMMIE (citeert langzaam hardop)
Insteken met die pen.......omslaan met die pen.......mij af laten gaan......met die pen...EEN RECHT IS EEN AVERECHT!!!!!!
(nieuwe scéne)
(Mammie ligt in een wit doorschijnende negligé op bed, haar haren los waaierend rondom haar hoofd op het kussen. Aan weerszijden staan kandelaars met brandende kaarsen. Henk ligt aan het voeteneinde. Francien komt binnen)
HENK
Zo zo, je dacht zeker, ik heb nog een moeder. Als het aan mij lag zette je nooit meer hier een voet over de drempel.
FRANCIEN
Moet je naar de kazerne
HENK
Mijn moeder zo achterlaten? Ik ben jou niet.
FRANCIEN
Waarom dat uniform aan.
HENK
Dat is mammies laatste wens
MAMMIE (zwak stemmetje)
Nee.... nee.... Henk, niet dat uniform.
HENK
Wat!
MAMMIE
Die met die kwa....kwa......kwasten en oranje sjerp met die sabel. Dat noemen ze geloof ik een gala kostuum.
HENK
O, die nou dan doen we dan toch.....(Henk gaat af)
MAMMIE
Waar is Havank
FRANCIEN
Dat weet je toch.
MAMMIE
Het moet goed komen. Zo'n lieve jongen.
FRANCIEN
Dat gaat niet.
MAMMIE
Je bent een nagel aan mijn doodskist.
FRANCIEN
Begin je nou alweer?
MAMMIE
Ik heb je gebeld, maar je nam maar niet op.
FRANCIEN
Je moet s'avonds bellen, overdag werk ik.
MAMMIE
Ik dacht misschien ben je wel......ZIEK!
FRANCIEN
Zie ik er zo uit
MAMMIE
Ik dacht dat dat werk kan ze toch niet aan...... Heb je je broer nog gesproken?
FRANCIEN
Nee die praat niet meer met mij.
MAMMIE
Ik ga dood Francien.
FRANCIEN
Ja dat zal wel
MAMMIE
Dr. Jesutius zegt dat ik niet lang meer heb.
FRANCIEN
Ja zo ken ik je weer.
MAMMIE
IK LIG OP STERVEN FRANCIEN!
FRANCIEN
Ja hoor.
MAMMIE
En ik heb een graf besteld voor 2 plaatsen.
FRANCIEN
Ach wat schattig, de dood zal jullie niet scheiden. Liggen jullie naast elkaar of boven op elkaar. Hi hi hi komt het er toch nog eens een keer van. Wie gaat er onder liggen en wie boven jij of vader.
MAMMIE
Voor jou en mij....
FRANCIEN
Geintje!!!!!
MAMMIE
Moeder en dochter samen in één graf.
FRANCIEN
Jaaaaaa maar IK ga niet dood. Jij bent eerst aan de beurt
MAMMIE (rijst omhoog en grijpt Francien naar de keel)
Zeg dat niet. ........als ik ga dan ga jij ook....we gaan SAMEN hoor je........SAMEN.
( Lammie, 15 jaar oud, zit aan de keukentafel met pen en papier, Mammie idem dito met een breiwerk)
LAMMIE
Ik wil naar schooltje!
MAMMIE
Dat gaat niet (houdt haar hand tegen het voorhoofd van Lammie) Je gloeit helemaal, je hebt koorts. Zo kan je niet meedoen met die wilde spellletjes. Gymnastiek noemen ze dat met van die rare namen: Springbok, apekooi,.......zwaantje maken.
LAMMIE (citeert uit haar hoofd)
Kinderpret en meer beestachtig fijn.......werp ik mij door gympennevels .......wat dies meer zij naar angst riekende Nevada schoeisels......over bokjes afbezoedelde zadeldek........en veeg ik mij uit op de vloer van gum.
MAMMIE (houdt haar breiwerk omhoog)
Mooi hé.....Wat grijs....zal er ik nog wat geel bij doen......nee dat maakt je nog bleker. Rood staat haar niet. Blauw dan maar. Ik moet blauw hebben, waar heb ik blauw? (grist in haar breitas) Hoe kom ik aan blauw! Zakken vol maar geen blauw. (Gaat weer driftig breien met grijze wol)
LAMMIE (leest al schrijvend hardop)
Metalen pennen...stroef....striepen onder.......klamme...... kinderoksels ......tiktak tiktak.
MAMMIE
O, nou weet ik het. In dat nieuwe vestje van Francien zit blauwe wol. Dat ga ik uithalen. Oersterke en degelijke wol, niet dat smerige synthetische spul wat ze tegenwoordig hebben en deze kriebelt ook niet op je velletje. Hoef je er geen hemdje eronder te dragen...dat scheelt weer.
LAMMIE (leest schrijvend hardop)
Gedrigde...gewigde borstrokken....gerstenkorrel.....GERSTENKORREL..
MAMMIE
Gerstenkorrel! Ja...dat is een leuk idee. Weer wat anders als die eeuwige ribbelsteek.....altijd dat eeuwige open acajou!
LAMMIE (leest schrijvend hardop)
Gejocht........gibbenniep......uile grifgekalte armpjes......geuteweil...
MAMMIE
Waaierpatroon, schelpenpatroon, schuine kabel? Het moet ook weer niet al te ouwelijk worden. Dan krijg je zo'n lijzig gezichtje........Ik doe averechts met boertjes en boerinnetjes dat zal Lammie leuk vinden. (stilte) Lammie wat doe je daar. (stilte) Ben je lief aan het tekenen? Lammie- ie-ie......(buigt zich voorover, grist het velletje papier uit haar handen) O, dat is niks. (verscheurt het papier, maakt een prop en gooit het weg)
LAMMIE (woedend)
Dat is gemeen.....gemeen
MAMMIE (krijgt acuut last van hartkloppingen en hijgt)
Ik....ik... moet......... dr. Jesutius...... bel......len.
LAMMIE (citeert langzaam hardop)
Insteken met die pen.......omslaan met die pen.......mij af laten gaan......met die pen...EEN RECHT IS EEN AVERECHT!!!!!!
(nieuwe scéne)
(Mammie ligt in een wit doorschijnende negligé op bed, haar haren los waaierend rondom haar hoofd op het kussen. Aan weerszijden staan kandelaars met brandende kaarsen. Henk ligt aan het voeteneinde. Francien komt binnen)
HENK
Zo zo, je dacht zeker, ik heb nog een moeder. Als het aan mij lag zette je nooit meer hier een voet over de drempel.
FRANCIEN
Moet je naar de kazerne
HENK
Mijn moeder zo achterlaten? Ik ben jou niet.
FRANCIEN
Waarom dat uniform aan.
HENK
Dat is mammies laatste wens
MAMMIE (zwak stemmetje)
Nee.... nee.... Henk, niet dat uniform.
HENK
Wat!
MAMMIE
Die met die kwa....kwa......kwasten en oranje sjerp met die sabel. Dat noemen ze geloof ik een gala kostuum.
HENK
O, die nou dan doen we dan toch.....(Henk gaat af)
MAMMIE
Waar is Havank
FRANCIEN
Dat weet je toch.
MAMMIE
Het moet goed komen. Zo'n lieve jongen.
FRANCIEN
Dat gaat niet.
MAMMIE
Je bent een nagel aan mijn doodskist.
FRANCIEN
Begin je nou alweer?
MAMMIE
Ik heb je gebeld, maar je nam maar niet op.
FRANCIEN
Je moet s'avonds bellen, overdag werk ik.
MAMMIE
Ik dacht misschien ben je wel......ZIEK!
FRANCIEN
Zie ik er zo uit
MAMMIE
Ik dacht dat dat werk kan ze toch niet aan...... Heb je je broer nog gesproken?
FRANCIEN
Nee die praat niet meer met mij.
MAMMIE
Ik ga dood Francien.
FRANCIEN
Ja dat zal wel
MAMMIE
Dr. Jesutius zegt dat ik niet lang meer heb.
FRANCIEN
Ja zo ken ik je weer.
MAMMIE
IK LIG OP STERVEN FRANCIEN!
FRANCIEN
Ja hoor.
MAMMIE
En ik heb een graf besteld voor 2 plaatsen.
FRANCIEN
Ach wat schattig, de dood zal jullie niet scheiden. Liggen jullie naast elkaar of boven op elkaar. Hi hi hi komt het er toch nog eens een keer van. Wie gaat er onder liggen en wie boven jij of vader.
MAMMIE
Voor jou en mij....
FRANCIEN
Geintje!!!!!
MAMMIE
Moeder en dochter samen in één graf.
FRANCIEN
Jaaaaaa maar IK ga niet dood. Jij bent eerst aan de beurt
MAMMIE (rijst omhoog en grijpt Francien naar de keel)
Zeg dat niet. ........als ik ga dan ga jij ook....we gaan SAMEN hoor je........SAMEN.
Andere theaterteksten
Van Miep Zielhuis
STIMPSTAMP
4-5 v, 3-4 m
Persoonlijke ontwikkelingsachterstanden en rolwisselingen maken een gesloten rigide gezin tot een onontwarbare kluwen. Voor alle betrokkenen is het onmogelijk zich hieruit te bevrijden. Door de naderende jaren-60 tijdgeest ontstaat een generatiekloof dat ontaardt in een strijd op leven en dood.